دنیای نرم تنان یکی از جالب ترین چیزهایی است که می توانیم روی این کره خاکی مشاهده کنیم، اما گاهی این موجودات دوست داشتنی مانند حلزون که بسیاری از ما به آن علاقمندیم، برخلاف باور عموم و ظاهری که دارد می تواند بسیار خطرناک باشند. در ادامه ی این مطلب می خواهیم شما را با مضرات این نرم تن کوچک آشنا کنیم.
حلزون را می توان جزو آفات مهم کشاورزی دسته بندی کرد که هر ساله موجب خسارات چشم گیری به درختان میوه و مرکبات و سایر محصولات زراعی در مناطق مرطوب و پر باران، به ویژه در شمال کشور می شود. در چند سال گذشته شرایط آب و هوایی مناسب برای رشد حلزون ها، موجب ازدیاد میزان تولید مثل این نرمتنان شده است که این امر گسترش این آفت را در باغ های شمالی کشور به دنبال دارد.
قبل از آن که راه های از بین بردن این آفت را بررسی کنیم، باید نسبت به راه های پیشگیری از شیوع آن ها آگاهی پیدا کنیم.
راه های پیشگیری از شیوع آفت حلزون:
1- تمیز نگهداشتن باغچه و جلوگیری از آلوده شدن آن
با تمیز نگه داشتن باغچه با انجام اموری مثل جلوگیری از ریختن زباله های سبزی و میوه در باغچه، جمع کردن میوه ها، برگ ها و چوب های پوسیده محیط را برای رشد آفت حلزون نامساعد کنیم.در ضمن برگ های باقیمانده روی سطح خاک و علف های هرز تاثیر زیادی در افزایش تعداد حلزون ها دارد.
2- کودپاشی
3- آبیاری به موقع و هرس درختچه های تزئینی و درختان
4- سرد کردن باغچه
در شب های سرد زمستان آبیاری باغچه منجر به یخ زدگی خاک می شود که به این وسیله تخم بسیاری از جانوران مزاحم از جمله حلزون ها از بین می رود.
حلزون ها خسارات کمی و کیفی زیادی را به محصولات وارد می کنند، این آفت به وسیله بوجود آوردن خوردگی موجب خسارت کیفی و با تغذیه از برگ، ساقه، میوه و پوست درختان موجب خسارت کمی به محصولات می شوند و باعث کاهش کیفیت آن ها می شوند.
روش های مبارزه با حلزون ها:
روش های زراعی
1- شخم خاک
با زیر و رو کردن خاک و شخم زدن آن، باعث می شویم تخم ها به سطح خاک بیایند و خشک شوند. در ضمن حرکت حلزون ها روی سطح خاک به دشواری انجام می شود و کلوخ ها که جزو پناهگاه های این آفت هستند، از بین می روند.
2- مدفون کردن مواد گیاهی
انجام این کار موجب کاهش مواد غذایی که در دسترس حلزون ها قرار دارد، می شود و در نتیجه شاهد کاهش جمعیت آنها می شویم.
3- تناوب
بعضی از گیاهان مانند کلزا مورد علاقه حلزون ها می باشند، بنابراین تناوب کشت با محصولاتی که حلزون ها علاقه ی بیشتری به آن ها دارند مثل کاهو و لوبیا می تواند موجب کاهش جمعیت این جانوران شود.
راه دیگر مبارزه با حلزون ها کاشت گیاهانی است که به دلایل مختلف مانند طعم و مزه خود، بافت و یا سموم خود حلزون ها را فراری می دهد. گیاهانی مانند زنجبیل، سیر، پیاز، نعناع و کاسنی یا سبزیجات تلخ مانند کلم پیچ و یا کلم بروکلی به هیچ عنوان باعث جذب حلزون ها نمی شود.کاشت گیاهان جذب کننده و دفع کننده حلزون می تواند کمک زیادی به مهار و کنترل این آفت کند.
4- رعایت عمق مناسب کشت
اگر خاک مورد نظر شما برای کاشت بذر جزو خاک هایی است که از درصد رس بالایی برخوردارند، می توانید با کشت بذرها در عمق زیاد مانع دستیابی حلزون ها به آنها شوید.
5- تغییر زمان کشت
اگر در زمان بندی کاشت بذر تغییری انجام دهید، به این صورت که بذرها پیش از خسارت حلزون ها حساس جوانه زنی را طی کنند، میتوانید تا حد زیادی خسارت شدید آفت را مهار کنید. در اصل به وسیله این روش هم زمانی بیشینه فعالیت این جانور را با شروع جوانه زنی بذر به هم می زنید.
روش شیمیایی
در روش از بین بردن حلزون ها از آفت کش هایی مانند سولفات آلومینیوم، متیوکارب، تیودیکارب، سولفات آهن، سولفات مس و متالدهید اسفاده می شود. مرسوم ترین این آفت کش ها سم متالدهید است که در ادامه این سم را از نظر سمیت، چگونگی تاثیر و انواع فرمولاسیون مورد بررسی قرار می دهیم.
این سم درمان قطعی حلزون است، اما مصرف آن با محدودیت هایی مواجه هست. متالدهید برای حیوانات خانگی (به خصوص سگ) بسیار سمی است و باید دور از دسترس سگ یا گربه قرارگیرند. جز این نباید سم متالدهید را نزدیک گیاهان مصرفی خود نیز قرار ندهید.
شرایط آب و هوایی تاثیر زیادی روی اثرگذاری متالدهید دارد، برای مثال در روزهای گرم و خشک بهترین اثرگذاری را دارد، اما زیر نور خورشید نباید قرار گیرد زیرا به سرعت تجزیه می شود. اگر شرایط آب و هوایی ناگهان تغییر یابد و مرطوب و خنک گردد، امکان دارد صدماتی که به وسیله این سم به آفات وارد شده ترمیم شود.
نکته قابل توجه این است که برای کاهش اثرات زیست محیطی از متالدهیدی با دوز پایین استفاده کنید.
راه دیگر این است که بر روی حلزون ها آمونیاک اسپری کنید. محلول آمونیاک و آب ماده ی کشنده ای برای دفع حلزون می باشد. طرز تهیه این محلول مخلوط کردن 1 قسمت آمونیاک خانگی ساده با ۶ قسمت آب می باشد. در حین این کار مراقب باشید که در زمان استفاده به طور مستقیم به برگ گیاهان اسپری نکنید زیرا در طولانی مدت باعث سوختن برگ ها می شود.
سموم شیمیائی گرچه از موثر ترین روش ها در از بین بردن حلزون ها هستند ولی استفاده بی رویه از آنان می تواند عوارض خطرناکی برای سایر موجودات زنده و نیز آسیب های جبران ناپذیر زیست محیطی را به دنبال داشته باشد.
به غیر از روش های ذکر شده روش های دیگری برای از بین بردن حلزون ها وجود دارد که تقریبا می توان آن ها را جزو روش های خانگی مبارزه با آفت حلزون دسته بندی کرد:
1- تله از ماءالشعیر و یا شیر زیر گیاهان مهم خود درست کنید. حلزون ها از یک متری متوجه این تله می شوند پس این روش فقط برای باغچه های کوچک یا گیاهان مهم مناسب است.روش درست کردن این تله به این صورت است که ابتدا یک فنجان بلند را به صورت شیب دار به سمت لبه ی خاک و داخل آن قرار دهید، لبه ی فنجان باید 1.5 سانتی متر بالاتر از خاک قرار گیرد تا سوسک های شکارچی حلزون ها به دام نیفتند. نیمی از این فنجان را پر از شیر یا ماء الشعیر کنید و هر چند روز یکبار آن را تعویض کنید. اگر حلزون ها از داخل فنجان بالا آمدند ترکیبی از عسل، مخمر و آب را کمی بجوشانید تا حالت چسبناک پیدا کند.
2- از آرد ذرت استفاده کنید. آرد ذرت ارزان تر است، اما حلزون های زیادی را جذب نمی کند. یک یا دو قاشق آرد ذرت را در یک شیشه بریزید و روی زمین باغچه قرار دهید. آرد ذرت با پف کردن در شکم حلزون او را می کشد.
3 - تله ی انسانی بسازید. حلزون ها عاشق مکان های سایه دار و مرطوب هستند، مانند زیر تخته های چوبی، گلدان گل و یا جعبه های مقوایی. هر روز این تله را بررسی کنید و حلزون های پیدا شده را در مسافتی دور از خانه خود بیندازید. برای نتیجه گیری بهتر آنها جذب برگ کلم، پوست مرکبات مرطوب با آب و مواد غذایی خشک حیوانات خانگی میشوند.
4- باغچه را خشک نگه دارید. نتیجه ی این روش آنی نیست، اما خشک نگه داشتن باغچه بهترین روش کنترل حلزون است. گیاهان را در اوایل تا اواسط صبح آبیاری کنید، به طوری که خاک قبل از شب خشک شود. از آبیاری قطره ای برای به حداقل رساندن استفاده از آب بهره بگیرید. چمن ها را به طور منظم کوتاه کنید. از مالچ های آلی مانند کاه یا علف استفاده نکنید در عوض می توانید از گیاهان خاص مالچ درست کنید. گیاهانی مانند برگ بلوط یا ساقه توتون و تنباکو همانند مانعی برای حلزون عمل می کنند. فاصله کافی در بین گیاهان قرار دهید تا جریان هوا بین آنها برقرار شود.
5- بر روی سطوح غیر خاکی نمک بپاشید. نواری فلزی روی زمین پهن کنید و نمک را روی آن بریزید تا با چسبیدن به بدن حلزون باعث بیرون کشیده شدن رطوبت از بدن آن شود. به یاد داشته باشید که نمک برای گیاهان و خاک نیز سم است پس آن را تنها روی نوار فلزی بریزید و بر روی آن آب نپاشید تا باعث پژمردگی گیاهان و فرسودگی خاک نشود.
6- از پرندگان به نفع خود استفاده کنید. بزرگترین شکارچیان طبیعی حلزون پرندگان هستند. اردک، مرغ، گنجشک و دیگر گونه های متداول از یک وعده ی غذایی مثل حلزون لذت میبرند. می توانید تعدادی حلزون بگیرید و در معرض دید پرندگان قرار دهید، پس از مدتی آنها به جست و جوی باغچه ی شما برای غذا عادت خواهند کرد. همچنین می توانید از مرغ برای پاکسازی روزمره ی باغچه ی خود استفاده کنید اما آنها را زیر نظر بگیرید که گیاهان را نیز نخورند. همچنین مبارزه بیولوژیکی و رها سازی حیواناتی همچون وزغ ، لاکپشت ، اردک و غاز در باغ ها و استفاده از طعمه های غیر سمی حاوی ماده معدنی فسفات آهن که اثر ضد تغذیه بر روی راب و حلزون دارند به طوری که تغذیه این آفت پس از مصرف طعمه متوقف شده و باعث کاهش خسارت می شود، از سوی کارشناسان توصیه می گردد .