سونا اتاق کوچکی است که به دلیل استفاده از هوای گرم به صورت خشک یا مرطوب کاربرد دارد و اکثر افراد، مبدا بوجود آمدن سونا به شکل امروزی را کشور فنلاند می دانند.
سونا به دو نوع خشک و بخار دسته بندی می شود. در برخی متون تخصصی برخی اوقات از دو لغت سونا و حمام بخار استفاده می شود که مقصود از سونا، سونای خشک و مقصود از حمام بخار، سونای بخار می باشد. در سونای خشک هوای خشک و گرم به منظور گرم کردن محیط و بیشتر شدن میزان تعریق بدن به کار گرفته می شود. به وسیله ی تعریق، بدن از سموم و مواد زاید پاکسازی می شود.
اتاق سونا
امروزه اتاق سونا ساخته شده از چوب های نرم، صیقل یافته و مسطح مثل سرو، سکویا و صنوبر می باشند. می توانیم اتاق سونا را با طرح دلخواه سفارش دهیم یا از نمونه های آماده پیش ساخته استفاده کنیم. در اتاق های پیش ساخته سونا، همه ی قطعات مورد نیاز به شکل یک گروه و به صورت آماده مانند استخرهای پیش ساخته عرضه می شوند و همه ی الوارهای سقف و دیوارهای هر دو طرف کاملا صیقل یافته هستند.
مصالح به کاربرده شده در دیواره ی سونای خشک به ترتیب از داخل به خارج شامل موارد زیر میباشد.
- چوب مرغوب
- سه لایه عایق مناسب
- دیوار بتنی
- پوشش خارجی هماهنگ با محیط
گرمکن سونا
پر اهمیت ترین وسیله که کارکرد قابل قبول و صحیح سونا به آن وابسته است، گرمکن سونا می باشد. به بیان دیگر، گرمکن سونا را می توان هسته ی مرکزی سونا دانست که بدون وجود آن، تنها اتاقی چوبی از سونا به جا می ماند. در نتیجه گرمکن سونا همیشه باید با حداکثر دقت و از مرغوب ترین نوع انتخاب شود.
اصلی ترین انواع گرمکن های سونا گرمکن های مادون قرمز و گرمکن های معمولی نوع سنگی میباشد.
طبق نظر بیشتر کسانی که در زمینه ی تاسیسات سونا خبره هستند، استفاده از گرمکن های معمولی سنگی موجب دستیابی به بهترین عملکرد برای سونای خشک می باشد. البته برای افرادی که تنها متقاضی یک محیط گرم و خشک که دمای متعادل تری نسبت به دیگر انواع سوناها دارد می توانند از گرمکن های مادون قرمز استفاده کنند.
سونای بخار
اتاق کوچکی است که دیواره های آن اغلب ساخته شده از سنگ یا سرامیک با کیفیت بالا می باشد و دارای چند منفذ برای داخل شدن بخار داراست. بخار بوسیله ی دیگ بخار ایجاد شده و با لوله به درون اتاقک فرستاده می شود.
این کار موجب افزایش رطوبت و گرمای درون اتاق می شود. وظیفه ی تنظیم مقدار دمای اتاق به عهده ی یک ترموستات است.
اصول طراحی سونای بخار
سونای بخار محیطی گرم است که دارای میزان قابل توجهی رطوبت می باشد و هر دوی این عوامل به صورت جداگانه کنترل می شود و در حد مناسب نگه داشته می شود.
معمولا سوناهای بخار دمایی در حدود 35 تا 40 درجه سانتیگراد با رطوبت تقریبی 95 تا 100 در صد می باشند. نکته ی قابل توجه این است که دمای بخار در هنگام ورود به اتاقک سونا به طور تقریبی 110 تا 115 درجه سانتیگراد و فشار بخار 2 تا 4 اتمسفر است که در اثر اصابت به بدن، موجب سوختگی شدید پوست می شود. به منظور ممانعت از بروز این حالت، زیر محل نشیمن افراد فضایی به گودی 0.5 متر تعبیه می شود که بخار وارد شده در هنگام ورود، به این بخش راه پیدا کند و به دلیل کاهش قدرت فشار، دمای آن یکجا و به طور ناگهانی کاهش پیدا می کند و تقریبا به 75 تا 80 درجه سانتی گراد می رسد.
معمولا مسافت محل های تزریق بخار حدود 70 سانتی متر از یکدیگر در نظر گرفته می شود، اما در صورتی که فضا کوچک باشد می شود آن را تقریبا به 50 سانتی متر کاهش داد، چون بعد از چند دقیقه، بخار همه ی اتاق را در بر میگیرد و شرایط مناسب به طور تقریبی بوجود می آید.
در سونای بخار به منظور فراهم آوردن شرایط مورد نظر، شیر برقی ورودی بخار تحت فرمان رطوبت سنج می باشد، چون در صورتی که به مشعل فرمان دهد، مقدور نیست کنترل دقیقی بر روی وضعیت اتاقک سونا داشت. به طور خودکار در سونا، مشعل قادر است بخار را پیوسته در فشار و دمای دلخواه نگه دارد، پس نیازی به کنترل مشعل نیست و تنها می بایست مقدار بخار وارد شده به اتاق سونا کنترل شود که به منظور کنترل آن باید از شیر برقی استفاده کرد.
روش های نگهداری از سونا
از مهمترین نکاتی که لازم است در مورد سونا رعایت شود موارد زیر می باشد:
- لازم است کف سونا در فواصل زمانی معینی به خوبی پاکسازی شوند. زمان های مناسب جهت نظافت اتاق سونا با تعداد نفراتی که از آن استفاده می کنند متناسب است. اگر زیر کف اتاقک سونا از بتن یا سرامیک ساخته شده باشد، باید چوب های کف را برداشته و بخش زیرین آن را به وسیله مواد شوینده شسته و به خوبی تمیز کنید. بعد از خنک و خشک شدن کف اتاقک، ردیف های چوبی را دوباره در محل خود بگذارید.
- تمیز کردن دیوارها و سکوها با آب و صابون امکان پذیر است. مایع آب و صابون برای پاکسازی اکثر لک ها و آلودگی های رایج کفایت می کند. به کارگیری تمیز کننده های اسیدی یا آمونیاک باعث آسیب دیدن سطح چوب و تعویض رنگ آن می شود پس در نتیجه با یک عدد پارچه نم دار و آب تمیز دیوارها و سکو ها را از آب و صابون باقی مانده پاکسازی کنید. به این نکته توجه داشته باشید این مرحله را با مقداری آب انجام دهید زیرا مصرف آب زیاد باعث تیره شدن سطح چوب می شود.
نکته: هیچگاه تمیز کردن سونای خشک را با شیلنگ آب انجام ندهید.
- هرچقدر میزان آلودگی کمتری وارد سونا شود، قسمت داخلی برای زمان طولانی تری پاکیزه می ماند. پس می توانید در ورودی سونا از یک حصیر کوچک یا پادری استفاده کنید تا پیش از ورود به سونا همه ی افراد کف پای خود را خشک کنند.
- گذاشتن حوله روی سکوها قبل از نشستن افراد نقش به سزایی در ممانعت از ریختن عرق بدن بر روی سکوها ایفا می کند. در ضمن قرار دادن حوله روی سکوها جایگاه راحت تری به منظور نشستن شناگران ایجاد می کند.
- برای ایجاد بخار در داخل سونا به آرامی آب را روی سنگ ها بریزید زیرا اگر این کار را با سرعت و مقدار زیاد انجام دهید مقداری از آن بخار نشده و بر روی زمین ریخته می شود. اگر میزان آب ریخته شده روی زمین زیاد باشد ممکن است مجبور شوید به منظور خشک کردن کف سونا ردیف های چوبی کف را بردارید.